Hangi site yasaklandı? Türkiye’de ve Dünyada Erişim Engelleri ve Sebepleri

Giriş: Dijital Sansürün Küresel Boyutu

İnternet, bilgiye ulaşımın en hızlı ve yaygın yollarından biri haline gelmiştir. Ancak bazı durumlarda devletler, kurumlar veya uluslararası politik baskılar doğrultusunda belirli web sitelerine erişimi engellemektedir. Bu yasaklar, genellikle ulusal güvenlik, kamu düzeni, ahlaki değerler veya telif hakları ihlalleri gibi gerekçelerle uygulanmaktadır. Peki, hangi site yasaklandı ve bu yasaklamaların ardında yatan nedenler nelerdir?

Türkiye’de Yasaklanan Siteler ve Gerekçeleri

Türkiye, zaman zaman çeşitli web sitelerine erişim engeli getiren ülkeler arasında yer almaktadır. Bu yasaklamalar, genellikle Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) aracılığıyla uygulanmaktadır. İşte Türkiye’de erişimi kısıtlanan bazı önemli platformlar ve nedenleri:

• YouTube: 2007 yılında, Atatürk’e hakaret içeren videolar nedeniyle uzun süre erişime kapatıldı.
• Twitter (X): Terör propagandası içerdiği veya toplumsal olaylarda kargaşayı artırdığı gerekçesiyle geçici olarak erişim engeline uğradı.
• Wikipedia: 2017-2020 yılları arasında, Türkiye’yi terörle ilişkilendiren içerikler nedeniyle engellendi.
• Ekşi Sözlük: 2023 yılında, kamu düzenini tehdit eden ve dezenformasyon içeren bazı başlıklar nedeniyle erişime kapatıldı.
• VPN ve Proxy Siteleri: Engellenen sitelere ulaşımı mümkün kıldığı için birçok VPN sağlayıcısı ve proxy hizmeti de yasaklandı.

Türkiye’de Yasakların Hukuki Dayanağı

Türkiye’deki internet yasakları genellikle 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında uygulanır. Bu yasa, içeriklerin yayından çıkarılması veya erişimin engellenmesi için hem mahkeme kararları hem de idari mercilerin doğrudan müdahalesine olanak tanır.

Dünyada Yasaklanan Siteler ve Uygulama Nedenleri

Erişim yasakları yalnızca Türkiye ile sınırlı değildir. Dünyanın birçok ülkesinde de çeşitli sebeplerle web sitelerine erişim kısıtlanmaktadır. İşte bazı örnekler:

• Çin: Google, Facebook, Twitter, YouTube gibi platformlar Çin’de yasaklıdır. Bunun yerine yerli alternatifler kullanılmaktadır (örneğin Baidu, Weibo, Youku).
• İran: Instagram ve Telegram gibi sosyal medya uygulamaları, sansür ve denetim amacıyla sıklıkla engellenmektedir.
• Kuzey Kore: İnternet erişimi genel halka tamamen kapalıdır. Sadece devlet onaylı içerikler gösterilmektedir.
• Rusya: Bağımsız medya kuruluşlarının internet siteleri ve bazı sosyal medya platformları, dezenformasyon ve siyasi nedenlerle zaman zaman engellenmektedir.
• Hindistan: TikTok gibi uygulamalar, ulusal güvenlik gerekçesiyle yasaklanmıştır.

Küresel Perspektifte Dijital Sansür

Uluslararası ölçekte dijital sansür uygulamaları artış göstermektedir. Özellikle siyasi krizler, savaşlar, kitlesel protestolar gibi durumlarda hükümetler, bilgi akışını kontrol altına almak adına sosyal medya platformlarını hedef almaktadır. Bu durum, ifade özgürlüğü ve dijital haklar açısından ciddi tartışmalara yol açmaktadır.

Erişim Engellerini Aşmak İçin Kullanılan Yöntemler

İnternet kullanıcıları, erişim engellerini aşmak için çeşitli tekniklerden faydalanmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• VPN (Virtual Private Network): Gerçek IP adresini gizleyerek başka bir ülkeden bağlantı sağlanmasını mümkün kılar.
• DNS Değiştirme: Erişimi engellenen sitelere farklı DNS sunucuları üzerinden bağlanmayı sağlar.
• Tor Ağı: Kimliği anonimleştirerek sansürü aşmak için kullanılan güvenli bir ağdır.

Ancak bu yöntemlerin bazı ülkelerde kullanımı da yasal değildir ve cezai yaptırımlara konu olabilir. Bu nedenle kullanıcıların yasal sınırları bilerek hareket etmesi önemlidir.

Gelecekte İnternet Erişimi ve Dijital Haklar

Dijital çağda bilgiye erişim hakkı, temel bir insan hakkı olarak görülmektedir. Ancak bu hakkın sınırları her ülkenin yasal, siyasi ve kültürel yapısına göre değişkenlik göstermektedir. Gelecekte, daha şeffaf, hesap verilebilir ve kullanıcı odaklı internet politikaları oluşturulması, hem devletlerin güvenlik kaygılarını hem de bireylerin haklarını dengeleyecek çözümler sunabilir.

Sonuç: Yasaklı Sitelerin Ardındaki Gerçek

Hangi sitelerin neden yasaklandığını anlamak, sadece teknik değil aynı zamanda sosyopolitik bir meseledir. Türkiye ve dünya genelinde uygulanan internet yasakları, bireylerin dijital yaşantısını doğrudan etkileyen önemli gelişmelerdir. Bu nedenle, internet kullanıcılarının hem erişim engelleri hakkında bilinçli olması hem de dijital haklarını koruma konusunda duyarlı davranması büyük önem taşımaktadır.